"De Velden van Weleer" 28-30 juni 2014 Ieper en omgeving

In deze blog lees je deel een van onze studiereis naar "de Velden van Weleer" in 2014. 100 jaar Eerste Wereldoorlog

Op 28 juni zijn wij met een groep studenten van de PABO in Rotterdam (HRO) voor een paar dagen naar België en Frankrijk afgereisd voor een studiereis over “De Velden van Weleer”. Hierbij gingen wij ons meer verdiepen in de tijd van de Grote Oorlog, later beter bekend als de Eerste Wereldoorlog of WO1. Je zult in deze blog ook merken dat ik deze namen met elkaar zal afwisselen.

kuukskes_reizen_europa_belgië_diksmuide_dodengang

Tijdens het eerste deel van deze reis verbleven wij in België. We sliepen op een camping in Ieper en hebben deze bekende stad en de omgeving (denk aan Diksmuide, Dikkebus, Poperingen en Zonnebeke) ook bezocht. In deze blog neem ik je vooral mee in een stukje geschiedenis en geef ik je een aantal tips die de moeite waard zijn om zelf te bezoeken.

Hierbij kregen wij verschillende opdrachten voor school en hebben wij veel indrukwekkende plekken gezien. Daarnaast hebben we op 29 juni ook een klein feestje gevierd, want Nederland won van Mexico tijdens de achtste finale van het WK voetbal. Niet alleen serieuze zaken dus, het was vooral ook erg leerzaam en leuk. Een fijne groep studenten, een gave reis en mooie verhalen van onze top geschiedenis docenten.

Een stukje informatie over Ieper

Ieper (Ypres) is een stad in de Westhoek en met 35.000 inwoners de grootste stad van de provincie West-Vlaanderen. Ieper staat ook wel bekend als “de Kattenstad” (niet zo’n prettig verhaal) en de “Vredesstad”.

De stad bestaat al sinds de 11e eeuw en had toen nog de naam “Iprensis” en “Ipera”, vernoemd naar de rivier de Ieperlee. Door de industrialisatie groeide de stad al snel uit tot de derde stad van het Graafschap Vlaanderen.

Ieper is nu vooral bekend om de rol die de stad speelde tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Duitse leger heeft tot wel 4 keer toe de stad proberen te bezetten. Ieper lag op de frontlinie en is tijdens de oorlog met de grond gelijk gemaakt.

De stad die je nu aantreft is grotendeels een reconstructie van hoe de stad er voor de oorlog uitzag en doet Middeleeuws aan. In de omgeving valt er een hoop over de Eerste Wereldoorlog te zien en ontdekken.

28 Juni: Zonnebeke, Ieper en Heuvelland

De eerste dag van de reis begonnen wij bij het Memorial Museum Passchendaele. Hier kregen we gelijk een duidelijke indruk van de omstandigheden die zich voordeden tijdens de oorlog. Een van de meest bijzondere verhalen die ik hier hoorde was het kerstbestand van 1914.

kuukskes_reizen_europa_belgië_zonnebeke_museum_passchendaele

In dit museum wordt overigens voornamelijk verteld over de derde slag om Ieper. Deze slag begon op 31 juli 1917 onder leiding van De Britse bevelhebber Sir Douglas Haig, die maar wat graag de Duitsers een genadeslag wilde toebrengen na de verschrikkelijke slag bij de Somme op 1 juli 1916. Het doel was het overmeesteren van Passendale (Passchendaele) en dat is uiteindelijk in oktover 1917 gelukt. Hierbij zijn er vele slachtoffers gevallen.

Het kerstbestand in 1914

Als de oorlog 4 maanden bezig is komt kerstmis eraan. De weersomstandigheden zijn vreselijk en er is aan beide kanten van het front een verlangen naar feest. Britse en Duitse soldaten komen uit de loopgraven en ontmoeten elkaar in niemandsland.

Er ontstaat een spontaan bestand en de soldaten wisselen sigaren en wijn uit, er worden goede gesprekken gevoerd en er wordt zelfs een potje voetbal gespeeld. Duitsland wint de wedstrijd met 3-2.

Het bestand duurde enkele dagen en op sommige plekken zelfs wekenlang, tot aan beide kanten de legerleiding besloot een einde te maken aan het bestand.

kuukskes_reizen_europa_belgië_zonnebeke_tyne_cot_cemetery

We vervolgende de route naar het Tyne Cot Cemetery. Hier was ik al eerder geweest bij geschiedenis op de middelbare school. Een grote, Britse begraafplaats die veel indruk maakt.

Er zijn bij de Britse begraafplaatsen trouwens ook wat regels gemaakt waarbij Architecten rekeningen moesten houden. Zo werd er geen onderscheid gemaakt tussen de miliatire slachtoffers. Officieren en soldaten kregen de zelfde steen met daarop de familienaam, voornaam en leeftijd. Daarbij zie je overal een groot kruis met een bronzen zwaard (Reginald Blomfield) en een “War Stone” (Edwin Luytens) met de tekst “Their name liveth for evermore” (Rudyyard Kipling) die bedoeld is als sarcofaag en symbool voor alle niet-religieuze soldaten. Ook zal je veel planten zien.

kuukskes_reizen_europa_belgië_ieper_menenpoort

Hierna was het tijd om naar de camping te gaan en de tenten op te zetten. We zouden op tijd eten, want in de avond zouden we naar de stad Ieper gaan, om stipt om 20.00 uur de “Last Post” bij te wonen onder de Menenpoort, waarop bijna 55.000 vermiste soldaten vermeld staan, die gevochten hebben tot 1917. Die worden hier d.m.v. deze ceremonie nog dagelijks herdacht.

Tot slot reden we nog langs de Kemmelberg waar een Frans massagraf en monument te zien zijn.

Memorial Museum Passchendaele

In dit museum kom je veel te weten en krijg je veel te zien over met name de derde slag om Ieper (ook wel bekend als de slag bij Passendale).

In het museum krijg je diverse voorwerpen en verhalen te zien die zich afspeelden tijdens deze slag en buiten kan je door een nagebouwde loopgraaf wandelen.

Tyne Cot Cemetery

Dit is de grootste Britse begraafplaats op Europees vasteland, met gesneuvelden uit WOI in het dorp Passendale. Er liggen in totaal 11.957 slachtoffers begraven waarvan ruim 8000 niet geïdentificeerd. De begraafplaats is ontworpen door Herbert Baker.

Daarnaast is er een boogvormige galerij omheen gezet waarop 35.000 namen staan van soldaten die nooit zijn teruggevonden of geïdentificeerd.

Ieper: Menenpoort

Op de Menenpoort staan 55.000 namen van Britse militairen waarvan nooit iets is teruggevonden en dus ook geen begraafplaats hebben. Iedere avond vindt hier om 20.00 uur nog een ceremonie plaats om WOI te herdenken

Bij deze ceremonie worden o.a. de “Last Post” geblazen en een minuut stilte gehouden.

kuukskes_reizen_europa_belgië_kemmelberg

Kemmelberg Monument “Aux Soldats Francais”

Op de Kemmelberg probeerden de Duitsers de oorlog te beslissen tijdens de vierde slag om Ieper, maar dat is niet gelukt. Ze kregen de geallieerden niet verder teruggedrongen dan tot de Kemmelberg.

Om de gevallen Franse soldaten te herdenken is het monument Aux Soldats Francais gemaakt. De gevallen soldaten worden herdacht bij gedenkzuil “Den Engel” van 17 meter hoog. Overwinningsgodin Nikè staat op de sokkel en kijkt met een treurige blik naar het lagergelegen Ossuaire Francais op de Kemmelberg.

De zuil was oorspronkelijk trouwens 18 meter hoog, maar door een blikseminslag werd de Franse helm boven op de zuil vernietigd.

Ossuaire kemmelberg

Dit is een Frans militair massagraf met gesneuvelden. Er liggen 5294 soldaten, waarvan er slechts 57 van konden worden geïdentificeerd en is hiermee de grootste Franse militaire begraafplaats in België.

29 juni: Heuvelland, Hill 62, Diksmuide en Ieper

Dag 2. we begonnen onze dag bij the pool of peace. Wat nu een prachtige, vredige plek is, was ooit slagveld. In de nacht van 7 juni 1917 hebben er 19 enorme ontploffingen plaatsgevonden tijdens de Tweede slag om Mesen (iets ten zuiden van Ieper). Dit was een belangrijk gebied, omdat het iets hoger ligt dan de rest van het gebied. Er waren onder 24 Duitse loopgraven op een heuvel, enorm veel explosieven geplaatst waarvan er op die 7^e juni 19 ontploften. Hierbij zijn ruim 10.000 soldaten om het leven gekomen. Het schijnt dat de aardbeving te voelen en horen was tot in Parijs en Londen.

kuukskes_reizen_europa_belgië_ieper_the_pool_of_peace

kuukskes_reizen_europa_belgië_ieper_hill_62

We vervolgden de route naar Hill 62. Hier is een museum te vinden en zijn er nog loopgraven bewaard gebleven. Sommige waren zo laag, dat het bijna onmogelijk lijkt om hierin te overleven. Daarnaast konden de loopgraven onder water lopen en kon je soms wel weken in het water staan.

Na het museum gingen we richting Essex Farm Cemetery. Dit is bij toeristen een bekende plek omdat hier het wereldberoemde gedicht “In Flanders Fields” door de Canadese arts John McCrae is geschreven. Het gedicht staat iets verder in de blog beschreven.

Ook het graf van soldaat V.J. Strudwick is bekend. Hij was pas 15 jaar toen hij overleed.

Toen we de graven hadden bezocht reden we naar Diksmuide. Hier zijn de Dodengang en het Duitse massagraf Vladslo te bekijken. Het was voor mij vooral opvallend hoe groot de verschillen zijn tussen de begraafplaatsen van de geallieerden ten opzichte van de Duitse begraafplaatsen. Op zich logisch waarom dat zo is, maar ik vind het wel mooi om te zien dat er wel echt plekken zijn om de Duitse soldaten te herdenken. En van die stenen met minimaal 20 namen erop maken sowieso veel indruk.

Tot slot gingen we terug naar Ieper en bezochten we het Flanders Fields museum. Een indrukwekkend museum waarbij je m.b.v. een Poppy armbandje het museum een oorlogsgetuige kan “ontmoeten”.

kuukskes_reizen_europa_belgië_wk_ned-mex-2014

kuukskeskuukskes_reizen_europa_belgië_wk_ned-mex-2014_reizen_europa_belgië_

In de avond waren we lekker vrij. En dat was maar goed ook, want het was de achtste finale NED-MEX van het WK en wij moesten oranje natuurlijk aanmoedigen. We wonnen met 2-1! Dat heeft Ieper geweten, haha!

The pool of peace

The Pool of Peace (ook wel de Spanbroekmolenkrater of krater 11) is een van die mijnen. De krater heeft een diameter van 76 meter. Een van de mijnen is in 1955 nog ontploft en de overige 4 liggen nog steeds onontploft onder de grond.

Museum Hill 62

Vlakbij Hill 62 kan je het Sanctuary Woodmuseum terugvinden. Dit museum omvat diverse wapens, uitrustingen en wat vooral indrukwekkend is zijn de bewaarde loopgraven en de ondergrondse contructies.

Essex Farm Cemetery

Deze begraafplaats is bekend bij de toeristen vanwege het gedicht over de Eerste Wereldoorlog dat hier is geschreven, In Flanders Fields.

Maar ook het graf van Valentine Joe Strudwick is bekend onder de bezoekers. Deze soldaat meldde zich als vrijwilliger aan in Lambeth, januari 1915 toen hij nog maar 14 jaar was. Een jaar na zijn aanmelding is hij op vijftienjarige leeftijd omgekomen door artillerievuur.

John McCrae

Op deze afbeelding zie je de medische post van John McCrae. Een Canadese arts die tijdens WOI die eerste hulp verleende aan gewonden in verschillende Canadese veldhospitalen van Boulogne.

Hij schreef het gedicht “In Flanders Fields”. Het gedicht werd voor het eerst gepubliceerd in een Engels tijdschrift in december 1915 en stond binnen enkele maanden symbool voor de offers van allen die in de Eerste Wereldoorlog hebben gevochten.

McCrae is in januari 1918 overleden aan een longontsteking op 45-jarige leeftijd en ligt begraven in Wimereux Cemetery vlakbij de kust. Het gedicht is nog altijd een onderdeel van Remembrance day in landen over de hele wereld.

In Flanders Fields

In Flanders fields the poppies grow
Between the crosses, row on row
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.
We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fields.
Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.

John McCrae

Dodengang Diksmuide

De IJzer is een rivier in West-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen en vormde tijdens de Eerste Wereldoorlog een stuk van de frontlijn. De linkeroever van de IJzer werd stroomafwaarts bezet door de Duitsers en de Belgen hadden de oevers stroomopwaarts in handen.

Op het Duitse gebied stonden twee petroleumtanks die werden gebruikt als uitkijkpost en het Belgische leger wilde deze uitschakelen. Na een aantal mislukt pogingen werd er een loopgraaf uitgegraven in de IJzerdijk en daarnaast nog een paar. Wat ze niet wisten was dat de Duitsers ook aan het graven waren en in de nacht van 27 mei 1915 zaten de twee kampen nog maar een paar meter van elkaar af. De Duitsers hebben hierbij een deel van de gangen veroverd.

Beide kampen bleven loopgraven uitbreiden en er ontstond een heel tunnelstelsel. Het kreeg al snel de naam “Dodengang” en aan beide kanten zijn er veel slachtoffers gevallen.

Vladslo

Nadat in de jaren vijftig de meeste Duitse oorlogskerkhoven zijn opgeheven, zijn alle Duitse lichamen en herdenkingsstenen verzameld op 4 verschillende begraafplaatsen. Hier is Vladslo er een van. Op deze begraafplaats zijn ca. 25.000 graven te vinden.

Op het kerkhof liggen grijze marmeren stenen op de grond met minimaal 20 namen erop. Deze stenen worden omringd door bomen.

Peter Kollwitz

Een van de namen op het kerkhof is Peter Kollwitz, die op zeventienjarige leeftijd in Esen omkwam. Zijn moeder Käthe Kollwitz maakte een beeld als gepast gedenkteken voor haar zoon: “Treurend Ouderpaar”. Dit beeld stond vanaf 1932 bij het graf van Peter in Esen, maar werd tijdens de verplaatsingen van de graven overgeplaatst naar Vladslo, samen met het stoffelijk overschot van Peter.

kuukskes_reizen_europa_belgië_ieper_flander_fields_museum

Ieper: Flanders Fields Museum

In dit museum worden de 4 oorlogsjaren uitgebreid naverteld. Een tentoonstelling met belangrijke documenten, objecten en (video)fragmenten.

30 juni deel 1: Poperinge

Dag 3 was een zeer indrukwekkende en vol geprogrammeerde dag. Deels in België en deels in Frankrijk. We startten onze dag in Poperinge, waar we de town hall bezochten, Talbot House en Lijssenthoek military cemetery bezochten.

Ik was zelf erg onder de indruk van het “shellshock” verhaal. Wat wij nu kennen als PTSS, was in de tijd van de Eerste Wereldoorlog nog niet zo bekend en werd zelfs niet serieus genomen. Meerdere soldaten zijn om deze reden veroordeeld en geëxecuteerd. De meeste jongens waren nog geen 25 jaar.

kuukskes_reizen_europa_belgië_poperinge_town_hall

kuukskes_reizen_europa_belgië_poperinge_talbot_house_dikkebusvijver

Gelukkig gingen we daarna naar Talbot House. Een plek waar in tijden van oorlog gezorgd werd voor vertier door o.a. de Happy Hoppers.

Lijssenthoek was de volgende stop. Een begraafplaats met een bezoekerscentrum erbij. Op deze begraafplaats liggen 30 verschillende nationaliteiten en er is een graag van een jongen die pas 14 jaar was. Hoe hij overleden is lees je verder in de blog.

Na Lijssenthoek was het tijd om naar Frankrijk te rijden… dit lees je verder in deel 2 van “De Velden van Weleer”.

kuukskes_reizen_europa_belgië_poperinge_town_hall_shot_at_dawn

Dodencellen, “shot at dawn” en Poperinge New Military Cemetery

Op de binnenplaats van het stadhuis van Poperinge staat een executiepaal die symbool staat voor de gruweldaden tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zeker 4 soldaten verschenen hier voor het vuurpeloton.

De gevangeniscellen dateren uit 1913 en hier brachten Belgische, Britse en Franse soldaten soms wel meerder nachten door. Veroordeeld voor dronkenschap, het wegblijven uit hun soldatenkwartier of symptomen van shellshock. Dit laatste is een bijzondere vorm van wat wij nu kennen als PTSS (Posttraumatische stressstoornis) en kwam veel voor bij soldaten die tijdens de oorlog hebben gevochten in de loopgraven.

Voor een aantal soldaten werd dit de dodencel. Zo ook Eric Poole (31 jaar) en Herbert Morris (17 jaar). De PTSS klachten werden in die tijd niet serieus genomen en deze jongens hebben er uiteindelijk de ultieme prijs voor moeten betalen. Ze verbleven er de laatste nacht voor hun terechtstelling. De executie vond plaats op de binnenplaats van het stadhuis, bij ochtendgloren, shot at dawn.

Ook Ibert Botfield (28 jaar) en William Simmonds (23 jaar) zijn in Poperinge ter dood veroordeeld. Bovenstaande 4 jongens liggen begraven op Poperinge New Military Cemetery. In totaal liggen er op deze begraafplaats 17 gefusilleerden.

Inmiddels zijn de executieplaats en de dodencellen als een concept samengebracht. De paal en de betonnen muur zijn vervangen en symbolisch op de binnenplaats gezet. Door een spoor van mussenpootjes kom je bij de dodencellen. Er zijn er nog 2 te zien.

kuukskes_reizen_europa_belgië_poperinge_talbot_house_tubby

Talbot House in Poperinge

In de tijd van de Grote Oorlog was Poperingen voor de Britten een veilige plek. De stad werd hierdoor een zenuwcentrum voor militaire operaties. Maar daarnaast was het ook een plek voor soldaten om op verlof te gaan. Er was een druk uitgaansleven en werd door alle cafés, bordelen, bioscopen en clubs ook wel “Klein Parijs” genoemd.

Een van deze plekken was Talbot House. Na een bominslag in 1915 werd het huis voor 150 fr. Per maand verhuurd aan de 6^e divisie van het Britse leger. Philip “Tubby” Clayton opende er een soldatenclub dat een alternatief bood voor het dubieuze uitgaansleven in de stad.

Er heerste en huiselijke sfeer en als je binnenkwam, was je even geen soldaat maar mens. Het huis en de tuin bleken al snel te klein en later werd het hopmagazijn hier ook aan toegevoegd. Deze diende eerst als kapel, maar al snel werd het de plek voor variétéshows en muzikale opvoeringen. Hierdoor kreeg het magazijn al snel de naam “concert hall”.

Hedendaags kan je nog steeds genieten van de “Concert Party” uit 1917, onder muzikale begeleiding van de “Happy Hoppers”.

Lijssenthoek

Deze plek is ook een indrukwekkende getuige van 4 jaar oorlogsgeweld. Hier zat in de tijd van de oorlog een evacuatiehospitaal en nu is het een begraafplaats met bezoekerscentrum.

In het bezoekerscentrum is er een grote databank waar je op naam, regiment of bataljon kunt zoeken. Daarnaast kan je naar verschillende audio-fragmenten die uit brieven, dagboeken en registers komen.

Wat ik zelf indrukwekkend vond was de line-up van 1392 palen die weergaven wat per dag het aantal doden op deze begraafplaats was. Hier loop je langs, als je naar de begraafplaats loopt. Het grootst aantal begravingen was op 20 september 1917. Op die dag begon de slag bij de Meenseweg.

Het jongste slachtoffer dat op Lijssenthoek ligt is Marcellus Ramaut uit Staden. Hij was pas 14 jaar toen hij overleed aan zijn verwondingen. Deze liep hij op toen hij met een bom speelde, welke afging in zijn armen.

Op deze begraafplaats kan je aan de steen zien wat de nationaliteiten van de gesneuvelden zijn. In totaal zijn hier 30 verschillende nationaliteiten begraven, waaronder ook Chinezen van het Chinese Labour Corps. Zij waren een niet-gewapende afdeling van het Franse en Britse leger, maar door hun risicovolle werk in de buurt van het front, de barre omstandigheden en ziekten zijn hier ook veel arbeiders omgekomen.